Η Επίδραση της Επαφής και της Διαδραστικής Συνεργασίας με Νέους με Αναπηρία
στη Στάση των Μαθητών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης:
Ένα Πιλοτικό Πρόγραμμα Παρέμβασης
Σχολικό έτος 2013-2014
Η εκπόνηση της παρούσας έρευνας ήταν μία πρωτοβουλία του Σ.Κ.Ε.Π. - Σύνδεσμος Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους. Η έρευνα διεξήχθη σε συνεργασία με την Καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, κα Φρόσω Μόττη-Στεφανίδη.
Στην έρευνα έλαβαν μέρος, με αλφαβητική σειρά, οι: Δουλκέρογλου Αλκυόνη (συλλογή δεδομένων), Λεμησίου Μισελίνα - Αθηνά (σύνταξη & εποπτεία έρευνας), Παπαδάκη Μαίρη (συλλογή δεδομένων) και Πατεράκη Ματίλντα – Άννα (στατιστική ανάλυση δεδομένων).
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η έλλειψη της απαραίτητης γνώσης σχετικά με την αναπηρία καθώς και ευκαιριών αλληλεπίδρασης με άτομα με αναπηρίες είναι εκείνα που συχνά αποτελούν την αιτία διαμόρφωσης αρνητικών στάσεων. Στόχος της παρούσας έρευνας ήταν να εξεταστούν οι στάσεις των εφήβων χωρίς αναπηρία απέναντι στα άτομα με αναπηρία και ο βαθμός αμηχανίας που αναφέρουν όταν έρχονται σε επαφή με αυτά τα άτομα. Τα ερωτηματολόγια της Αυτοεκτίμησης, των Πέντε Παραγόντων, καθώς και οι Κλίμακες Αλληλεπίδρασης με Άτομα με Αναπηρία και των Στάσεων απέναντι σε Παιδιά με Αναπηρίες, χορηγήθηκαν σε ένα δείγμα μαθητών (Ν=296) που φοιτούσαν στις τάξεις γυμνασίου και λυκείου, από ιδιωτικά και δημόσια σχολεία.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μετά την έκθεση των μαθητών στις συμπράξεις οι στάσεις τους ήταν θετικότερες και ανέφεραν λιγότερα επίπεδα αμηχανίας απέναντι στα άτομα με αναπηρία. Με αυτόν τον τρόπο αναδεικνύεται η σημασία των συμπράξεων στην καταπολέμηση των αυθαίρετων προκαταλήψεων.
Μεθοδολογία
Συμμετέχοντες
Το δείγμα αποτελείτο στο σύνολο από 296 μαθητές εκ των οποίων το 31% αποτελείτο από αγόρια και το 69% από κορίτσια. Ο μέσος όρος της ηλικίας των μαθητών είναι 16,34, γυμνάσιο και λύκειο μαζί και από δημόσιο ή ιδιωτικό σχολείο της ευρύτερης περιφέρειας Αττικής. Η πλειοψηφία των μαθητών που συμμετείχαν ήταν Έλληνες (94,6%), ενώ μόλις το 5,4% ήταν παιδιά μεταναστών. Όσον αφορά το επίπεδο εκπαίδευσης του πατέρα και της μητέρας των παιδιών το μεγαλύτερο ποσοστό και των δυο είχαν αποφοιτήσει από ιδρύματα ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης (66,9% και 72,6% αντίστοιχα).
Διαδικασία
Η διαδικασία συλλογής δεδομένων διεξήχθη τους μήνες Φεβρουάριο & Μάρτιο 2014, κατά τη διάρκεια 5 διαδραστικών εικαστικών και αθλητικών εργαστηρίων, τεσσάρων ωρών το καθένα (9.00 - 13.00), που οργανώνει ο Σ.Κ.Ε.Π. σε ετήσια βάση, με τίτλο Αποτυπώματα. Το Υπουργείο Παιδείας έχει εγκρίνει τη συμμετοχή των μαθητών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο πρόγραμμα "Αποτυπώματα" από το σχολικό έτος 2011-2012 μέχρι σήμερα. Σε κάθε εργαστήριο συμμετείχαν διαφορετικά σχολεία γενικής εκπαίδευσης.
Η διαδικασία συλλογής δεδομένων ακολούθησε την εξής πορεία:
Οι μαθητές συγκεντρώθηκαν στο Μουσείο Βορρέ - στην Παιανία - Αττικής (καινούργια πτέρυγα) προκειμένου να συμμετάσχουν στα βιωματικά-διαδραστικά εργαστήρια μαζί με νέους με αναπηρία (κινητική, νοητική, αισθητηριακή) από ειδικά σχολεία και κοινωνικούς φορείς.
Πριν την έναρξη των δραστηριοτήτων χορηγήθηκαν στους μαθητές γενικού πληθυσμού τα προαναφερθέντα ερωτηματολόγια καθώς και ένα ερωτηματολόγιο δημογραφικών στοιχείων. Οι μαθητές ενημερώνονταν για τη διαδικασία της συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων και ενθαρρύνονταν να κάνουν οποιαδήποτε ερώτηση στην περίπτωση που δεν ήταν κατανοητή κάποια διαδικασία ή ερώτηση του ερωτηματολογίου. Η συμμετοχή των παιδιών ήταν εθελοντική και δόθηκε έμφαση στην αρχή της διασφάλισης της ανωνυμίας και του απορρήτου των απαντήσεων των συμμετεχόντων.
Μετά από τη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων όλα τα παιδιά (μαθητές γενικής εκπαίδευσης και νέοι με αναπηρίες) συμμετείχαν στα ακόλουθα διαδραστικά εικαστικά & αθλητικά εργαστήρια τα οποία λειτουργούσαν ταυτόχρονα: Ζωγραφική σε t shirt, Γλυπτική (Εικαστικές παρεμβάσεις πάνω σε χέρια από γύψο), «ζωγραφίζοντας την ζωγραφική» (Παρέμβαση σε κομμάτια έργου [patchwork – puzzle]), Tape Art, Παίζοντας όλοι μαζί το άθλημα του Bocce.
Παράλληλα πραγματοποιήθηκε ανοιχτός διάλογος με άτομα με αναπηρία με σκοπό την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των μαθητών. Μετά το τέλος των δραστηριοτήτων και των ομιλιών, επαναχορηγήθηκαν τα ερωτηματολόγια της Αλληλεπίδρασης με Άτομα με Αναπηρία και των Στάσεων απέναντι σε Παιδιά με Αναπηρία.
Αποτελέσματα
Τα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας παρουσιάστηκαν τον Ιούνιο του 2015.
Δείχνουν ότι μετά την έκθεσή τους στη σύμπραξη και την αλληλεπίδρασή τους με νέους με αναπηρία, το δείγμα των μαθητών που συμμετείχε στο διαδραστικό εικαστικό & αθλητικό εργαστήρι του Σ.Κ.Ε.Π. "Αποτυπώματα" εμφάνισε με στατιστικά σημαντική διαφορά, χαμηλότερα επίπεδα αμηχανίας και θετικότερη στάση απέναντι στην αναπηρία.
Τόσο οι έρευνες σε διεθνή & εθνικό επίπεδο όσο η διεξαγωγή της δικής μας έρευνας αναδεικνύουν την σημαντικότητα της αλληλεπίδρασης μαθητών γενικής εκπαίδευσης & νέων με αναπηρία ως βασικό εργαλείο και προϋπόθεση για την αλλαγή στάσης και νοοτροπίας σχετικά με την διαφορετικότητα και την αναπηρία. Ωστόσο είναι απόλυτα σαφές ότι μια μεμονωμένη δράση σύμπραξης δεν αρκεί.
Η καθιέρωση συστηματικών προγραμμάτων εξοικείωσης με την αναπηρία μπορεί να αποτελέσει το μέσο για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση αλλαγής, στοχεύοντας στην άρση των προκαταλήψεων σχετικά με την αναπηρία και την ένταξη των νέων με αναπηρία στην καθημερινότητα.
Πατήστε εδώ για να δείτε το αναλυτικό αρχείο της πιλοτικής έρευνας.
