Το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα "Μαθαίνω να βλέπω τον άνθρωπο" εν δράσει:
Παρατήρηση στο σχολικό πλαίσιο
Σχολικό έτος 2017-2018
Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2017-2018, η Καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ κα Μόττη - Στεφανίδη σε συνεργασία με τον Σ.Κ.Ε.Π., αξιολόγησε την επίδραση του εκπαιδευτικού προγράμματος "Μαθαίνω να βλέπω τον άνθρωπο" στους μαθητές και στις μαθήτριες, με την πραγματοποίηση μιας ποιοτικής ανάλυσης, σε σχολεία Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στην ευρύτερη περιφέρεια Αττικής, μέσω:
- Ongoing συνεργασίας και feedback με τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στο πρόγραμμα
- Feedback των μαθητών/-τριών πάντα σε συνεργασία με το σχολικό πλαίσιο
- Συλλογής - επεξεργασίας στοιχείων σε συνεργασία με την Καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, κα Φρόσω Μόττη-Στεφανίδη
Το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε στο σχολικό πλαίσιο και κατά τη διάρκεια διδακτικής ώρας. Σχεδιάστηκε με γνώμονα τις ηλικιακές ομάδες μαθητών/-τριών και κατ' επέκταση τις διαφορετικές ανάγκες προσέγγισης και ενημέρωσης που προκύπτουν.
Η Ποιοτική Ανάλυση υλοποιήθηκε το σχολικό έτος 2017-2018 σε σχολεία Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στην ευρύτερη περιφέρεια Αττικής.
Συγκεκριμένα:
Η ποιοτική ανάλυση είχε ως στόχο να καταγράψει την επιρροή του προγράμματος σε μαθητές/-τριες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Μέσα από τις παρατηρήσεις και την καταγραφή συναισθημάτων στο οικείο περιβάλλον της τάξης των μαθητών/-τριών και των καθηγητών που παρακολούθησαν το πρόγραμμα, προέκυψαν συμπεράσματα τα οποία αποτύπωσαν την επίδραση του εκπαιδευτικού προγράμματος στο σχολικό πλαίσιο.
Συμπερασματικά το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Σ.Κ.Ε.Π. φαίνεται από τα ποσοστά ότι:
- Ανακίνησε σκέψεις και συναισθήματα στα παιδιά σχετικά με την αναπηρία: Τα παιδιά εξέφρασαν περισσότερα θετικά από ότι αρνητικά συναισθήματα σχετικά με την εμπειρία αυτή και συνειδητοποίησαν μέσω κοινωνικής σύγκρισης ότι οι άνθρωποι με αναπηρία έχουν ανάγκες, δυσκολίες και ικανότητες όπως όλος ο κόσμος.
- Συνέβαλε στην κατανόηση των καθημερινών εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με αναπηρία αλλά και στη συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων τους: Τα παιδιά δώσαν έμφαση στην ψυχική ανθεκτικότητα του ομιλητή
- Συνέβαλε στην αναθεώρηση και στην αλλαγή στάσεων, αντιλήψεων, συναισθημάτων σχετικά με την αναπηρία σε σημαντικό ποσοστό των παιδιών
- Έπαιξε σημαντικό ρόλο, στην διεργασία αυτή, η προσωπικότητα του ίδιου του ομιλητή που κάνει την παρέμβαση: Στα παιδιά έκανε εντύπωση η ανοιχτότητα του ομιλητή ως προς την αναπηρία του, ο χαρακτήρας και η ψυχική ανθεκτικότητα του.
Εν κατακλείδι:
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Σ.Κ.Ε.Π. φαίνεται ότι συνεισφέρει στην εξοικείωση των μαθητών και μαθητριών με την πραγματικότητα της αναπηρίας. Θεωρούμε ότι η παρέμβαση αυτή μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για την δημιουργία ενός σχολείου ως πλαίσιο ισότητας ευκαιριών και ένταξης σε ένα κοινωνικό σύνολο. Ένα σχολείο που θα προωθεί την ενσυναίσθηση, τον διάλογο, την συνύπαρξη, την αποδοχή, την αλληλεγγύη και τον σεβασμό στην μοναδικότητα του καθενός.
Τα συμπεράσματα παρουσιάστηκαν από την Καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, κα Φρόσω Μόττη-Στεφανίδη, στο 1ο Διαδραστικό Συνέδριο "Προωθώντας την Αποδοχή της Διαφορετικότητας στα Σχολεία" - Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις για την κοινωνική ένταξη νέων με αναπηρία, που διοργάνωσαν το ίδρυμα "Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη" και ο Σ.Κ.Ε.Π., την Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2018, στο Ζάππειο.
Αναλυτικά η παρέμβαση του Συνεδρίου.
Το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Ενημέρωσης & Εξοικείωσης με την Αναπηρία "Μαθαίνω να βλέπω τον άνθρωπο" απευθύνεται σε μαθητές Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, στο σχολικό πλαίσιο και σε διδακτική ώρα.
Μέσω ενός ανοιχτού διαλόγου ενημέρωσης & αφύπνισης, από εμψυχωτές/ομιλητές με αναπηρία, το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα επιδιώκει να αλλάξει το βλέμμα των μαθητών και μαθητριών ως προς την διαφορετικότητα και να τους εισαγάγει στην έννοια της κοινωνικής αποδοχής και ισότητας.
Το πρόγραμμα στοχεύει στην κατανόηση των μαθητών/-τριών για την πραγματικότητα της αναπηρίας στην Ελλάδα και στην διαχείριση της διαφορετικότητας. Έχει σχεδιαστεί με γνώμονα τις ηλικιακές ομάδες μαθητών και κατ' επέκταση τις διαφορετικές ανάγκες που προκύπτουν. Οι ομιλίες εστιάζουν κυρίως σε 3 θεματικές: «Προβλήματα, Προκλήσεις, Λύσεις». Κυρίως όμως, ο ανοιχτός διάλογος στο σχολικό πλαίσιο δίνει την δυνατότητα στους μαθητές και στις μαθήτριες να προσεγγίσουν την καθημερινότητα ενός νέου με αναπηρία, μέσα από έναν αυθόρμητο και ειλικρινή διάλογο. Θα ακούσουν πραγματικές ιστορίες ανθρώπων που βρήκαν λύσεις στα δικά τους εμπόδια & τρόπους για να νικήσουν τις αντιξοότητες. Πέρα από την εξοικείωση με την αναπηρία, είναι ένα μάθημα ζωής που διαμορφώνει ένα καινούργιο κώδικα επικοινωνίας, χτίζοντας μέσα από την βιωματική διαδικασία, σχέσεις κατανόησης, σεβασμού και αποδοχής. Επίσης ενδυναμώνει την έννοια του κοινωνικού συνόλου, της συντροφικότητας και της συνείδησης, ενώ ταυτόχρονα προωθεί την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας & στους άλλους.
- Υλοποιείται από ένα Συντονιστή & έναν ή δύο Ομιλητές (με ή χωρίς αναπηρία)
- Απευθύνεται σε 1 ή 2 τάξεις, υπό την προυπόθεση ότι ο αριθμός των συμμετεχόντων μαθητών δεν ξεπερνάει τους 60
- Πραγματοποιείται σε μια ή δύο διδακτικές ώρες
- Το πρόγραμμα τελεί υπό την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων για Εισαγωγή Βιωματικού Προγράμματος στα Σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας (Γενικής και Επαγγελματικής) Εκπαίδευσης - Aρ. Πρωτ.Φ13.1/53111/Δ2 - 28-03-2017.
Συγκεκριμένα το πρόγραμμα εστιάζει στην:
- Εξοικείωση των μαθητών και μαθητριών με την εικόνα της αναπηρίας
- Κατανόηση των καθημερινών εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με αναπηρία, αλλά και στην συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων τους
- Διευκόλυνση της επικοινωνίας των μαθητών γενικής εκπαίδευσης με νέους με αναπηρία
- Ενεργοποίηση "αντανακλαστικών" κοινωνικής συλλογικότητας, αλληλεγγύης & ευθύνης για την δημιουργία μελλοντικών συνειδητοποιημένων πολιτών
Προσδοκώμενοι μελλοντικοί στόχοι του Εκπαιδευτικού Προγράμματος
- Η άρση των προκαταλήψεων & του αποκλεισμού των νέων με αναπηρία μέσω της αφύπνισης και αλλαγής στάσης του γενικού πληθυσμού
- Η ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία στην καθημερινότητα, με σκοπό την κοινωνική τους ένταξη
Δευτερογενή οφέλη
Παράλληλα, το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα συνεισφέρει στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του μαθητή, δίνοντας του την δυνατότητα να δει την κοινωνία & τον εαυτό του υπό άλλο πρίσμα.
- Ακούγοντας αληθινές ιστορίες ανθρώπων που κατάφεραν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες, το παιδί αισθάνεται πιο σίγουρο για τον εαυτό του & για τις ικανότητες του να αντιμετωπίσει τα εμπόδια.
- Η επαφή με την διαφορετικότητα & η αλληλεπίδραση καλλιεργούν την ενσυναίσθηση. Η εμπειρία αυτή δίνει στον μαθητή την δυνατότητα να λειτουργήσει ως δυναμικός μοχλός αλλαγής μέσα στο κοινωνικό σύνολο.
Σύμφωνα με την μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής - Discrimination in the European Union - 2006, 76% των Ελλήνων πιστεύουν ότι το σχολείο παίζει σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση των διακρίσεων. Οι διακρίσεις στηρίζονται σε βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις. Την κοινωνία μας χαρακτηρίζουν προκαταλήψεις και στερεοτυπικές αντιλήψεις για την διαφορετικότητα και την αναπηρία. Όλες οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση επισημαίνουν ότι η απουσία προγραμμάτων ευαισθητοποίησης των μαθητών, αλλά και γενικά ενός ευρύτερου συνόλου, απέναντι στα άτομα με αναπηρία:
- Διαιωνίζει τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις
- Ισχυροποιεί τον στιγματισμό και την περιθωριοποίηση
Η αλληλεπίδραση ευπαθών κοινωνικών ομάδων με την ευρύτερη ομάδα των μαθητών είναι βασική προϋπόθεση για την αλλαγή στάσης και νοοτροπίας σχετικά με την διαφορετικότητα και την αναπηρία. Αφυπνίζοντας τους μαθητές γενικής αγωγής και κατ’ επέκταση το άμεσο και έμμεσο περιβάλλον τους, δημιουργούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις ευαισθητοποίησης & συνειδητοποίησης του ευρύτερου πληθυσμού, με απώτερο μελλοντικό σκοπό, την διασφάλιση & απόδοση των βασικών δικαιωμάτων των ανθρώπων με αναπηρία.
1. Motivational Speakers/Ομιλητές με αναπηρία
Παναγιώτης Πιτσίνιαγκας: Συντονιστής Βιωματικών Παρεμβάσεων - Motivational speaker (χρήστης αμαξιδίου)
Κωνσταντίνος Σαμαράς: Motivational Speaker (κωφός)
Ευάγγελος Αυγουλάς: Motivational Speaker (τυφλός)
Δημήτρης Καραναστάσης: Motivational speaker (Χρήστης αμαξιδίου)
2. Συντονιστές Εκπαιδευτικού Προγράμματος στα σχολεία
Θάλεια Κιούση: Υπεύθυνη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Εξοικείωσης με την Αναπηρία στα Σχολεία και Συντονίστρια στο σχολικό πλαίσιο
Ειρήνη Τρομπέτα: Υπεύθυνη Επικοινωνίας με την Γενική Εκπαίδευση
