«Τι αισθάνθηκα, τι κατάλαβα, τι μπορώ να αλλάξω»
Κατά την διάρκεια του έργου «Δες το αλλιώς» (Οκτώβριος 2015-Μάρτιος 2016) και συγκεκριμένα στα έξι βιωματικά-διαδραστικά Εργαστήρια "Αποτυπώματα" στα οποία συμμετείχαν Μαζί νέοι με και χωρίς αναπηρία, μοιράσαμε σε 747 μαθητές ένα έντυπο/αφίσα. Στόχος του εντύπου ήταν να ενημερώσει για το πρόγραμμα, να το ακολουθήσει στην πορεία του, να «εξασκήσει» τους μαθητές στην έννοια της διαφορετικότητας και κυρίως να λειτουργήσει ως αποτύπωση των συναισθημάτων που αποκόμισαν οι ίδιοι οι μαθητές πριν την αλληλεπίδραση τους με την αναπηρία και μετά.
Είναι ένα διαδραστικό ενημερωτικό υλικό χωρίς ημερομηνία λήξης, το οποίο όχι μόνο έδινε την δυνατότητα στους μαθητές και στους εκπαιδευτικούς να ενημερωθούν για το πρόγραμμα «Δες το αλλιώς», αλλά κυρίως να δώσουν χώρο και χρόνο στα συναισθήματά τους για να αποτυπώσουν σκέψεις, εμπειρίες, εικόνες μετά την αλληλεπίδραση.
Στην πίσω όψη του εντύπου θέσαμε τρεις ερωτήσεις στους μαθητές, με σκοπό να αποτυπώσουν τα δικά τους αυθόρμητα και ατόφια συναισθήματα. Κυρίως να έχουν την ελευθερία έκφρασης χωρίς τον φόβο του κοινωνικού "λάθους" ή της λογοκρισίας. Επίσης να αποκτήσουν αντανακλαστικά κοινωνικής συνείδησης και να προτείνουν προσωπικές λύσεις με απώτερο σκοπό να δημιουργήσουν στο μέλλον μια κοινωνία ενεργών πολιτών.
Εστιάσαμε σε τρεις κεντρικούς άξονες με τρεις πολύ απλές ερωτήσεις:
- τι σε δυσκόλεψε;
- τι σε αιφνιδίασε;
- τι σε ευχαρίστησε;
Τα παιδιά αιφνιδιάστηκαν από πληθώρα ανάμεικτων συναισθημάτων.
Εβδομήντα πέντε (75) μαθητές εντυπωσιάστηκαν με το πόσο θετικοί και καλοί είναι οι άνθρωποι με αναπηρία που γνώρισαν! Έγραψαν: «τα παιδιά ήταν πιο συμπαθητικά από ότι περίμενα», «δεν περίμενα να είναι τόσο καλοί οι άνθρωποι με προβλήματα στο μυαλό», «αυτοί οι άνθρωποι κάνουν ότι μπορούν για να ξεπεράσουν το πρόβλημά τους», «μια κοπελίτσα ήρθε και με πήρε αγκαλιά», «με αιφνιδίασε ο διάχυτος ενθουσιασμός των παιδιών για τις δραστηριότητες και η ζεστή υποδοχή τους», «που ότι δυσκολία κι αν είχε ο καθένας τα κατάφερνε», «είχα άλλη εντύπωση για αυτούς τους ανθρώπους», «δεν ήξερα πως τα παιδιά θα ήταν τόσο ανοιχτά προς εμάς», «μια κοπελίτσα με αιφνιδίασε, δεν μου έκανε κάτι κακό, απλά με αγκάλιασε», «το πόσο εύκολα αντιμετωπίζουν το πρόβλημα τους και το πόσο αθώα εκφράζονται», «το γεγονός ότι αυτά τα παιδιά είναι πάντα με ένα χαμόγελο το οποίο σου φτιάχνει την διάθεση», «το πόσο θετική αύρα έβγαλαν εκείνοι οι άνθρωποι»!
Εξήντα τρία (63) παιδιά δήλωσαν πως δεν αιφνιδιάστηκαν καθόλου. «Δεν με αιφνιδίασε κάτι γιατί έχω έρθει ξανά σε επαφή με παρόμοιες περιπτώσεις παιδιών», «τίποτα, δεν υπήρχε κάτι διαφορετικό κατά την γνώμη μου», «τίποτα επειδή η μαμά μου είναι φυσικοθεραπεύτρια και είχα ξαναδεί ανθρώπους με αναπηρία» είναι μερικές δηλώσεις τους.
Πενήντα τρία (53) μαθητές γενικής εκπαίδευσης, ανέφεραν την σωστή επικοινωνία και συνεργασία με τους νέους με αναπηρία ως κάτι που τους έκανε αίσθηση. Έγραψαν: «ορισμένοι δέθηκαν μαζί μας από την πρώτη στιγμή και μας ζητούσαν να τους βοηθήσουμε», «μετά από λίγο η συνεργασία έγινε εύκολη», «τα παιδιά αυτά μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί μας κανονικότατα», «με αιφνιδίασε η μαγεία και η συνεργασία», «που κάποια παιδιά με νοητική στέρηση καταλάβαιναν πολύ γρήγορα», «με παραξένεψε ότι ξέρουν να μιλούν, γιατί εγώ πίστευα πως είναι ανάπηρα και χαζά», «συνεργάστηκα πολύ ωραία με τον Αλέξη Τσουκαλά, έναν νέο ειδικής αγωγής που γυρνούσε από τραπέζι σε τραπέζι για να τους γνωρίσει όλους, «ότι τα παιδιά που είχαν κάποια προβλήματα δούλευαν πολύ καλά».
Τριάντα εφτά (37) παιδιά αιφνιδιάστηκαν από το «διαφορετικό», το «νέο» και το σχολίασαν σε με τους εξής τρόπους: «το περίμενα διαφορετικά», «μου φάνηκε λίγο περίεργα όταν ήρθαμε», «με αιφνιδίασε ότι ήμουν τόσο κοντά με τους ανθρώπους που είχαν προβλήματα», «δεν είχα ξαναδεί ποτέ αυτούς και τους λυπήθηκα», «η κατάσταση των παιδιών, η οποία σε μερικά παιδιά ήταν πιο έντονη, με στεναχώρησε πολύ», «αιφνιδιάστηκα με τον τρόπο που σκέφτονται αυτά τα παιδιά με την λογική τους και τις εκφράσεις τους», «ξαφνιάστηκα με τον ερχομό των παιδιών με νοητική στέρηση στην αίθουσα».
Τριάντα τρία (33) παιδιά εντυπωσιάστηκαν με το πόσο διαφορετική εντύπωση είχαν δημιουργήσει στο μυαλό τους για την αναπηρία και πως οι άνθρωποι χωρίς και με αναπηρία δεν έχουν καμία διαφορά. Έγραψαν: «μπορούν να κάνουν δουλειές όπως οι άλλοι άνθρωποι», «οι τυφλοί και ανάπηροι άνθρωποι που δεν έχουν χέρια μπορούν να ζήσουν κανονικά», «τα άλλα παιδιά ζωγράφιζαν τόσο καλά», «μου φάνηκαν πολύ φυσιολογικοί μερικοί από αυτούς τους ανθρώπους», «με εντυπωσίασαν οι πολλές ικανότητες που κατέχουν τα παιδιά με ειδικές ανάγκες», «δεν κατάλαβα καμία διαφορά με τα άλλα παιδιά», «το πόσο εύκολη μπορεί να είναι η ζωή», «με αιφνιδίασε ότι τα άτομα που δεν έχουν τα ίδια μέλη του σώματος με εμένα μπορούν να κάνουν τα ίδια πράγματα με εμένα»!
Είκοσι τρία (23) δήλωσαν ότι τους άρεσε το Bocce και δεν το περίμεναν ότι θα παίζανε και θα τα ευχαριστούσε τόσο.
Είκοσι ένας (21) μαθητές έγραψαν ότι τους έκανε αίσθηση η εκμάθηση κινητικότητας με το λευκό μπαστούνι: «όταν έκανα την τυφλή με το μπαστούνι ή με τον συνοδό, φοβόμουν μην χτυπήσω», «με αιφνιδίασε το γεγονός ότι πράγματι ήταν πολύ δύσκολο να περπατάς με κλειστά τα μάτια, κάτι που αναμφίβολα δεν περίμενα».
Δεκατέσσερις (14) αντέδρασαν διστακτικά στην αρχή κατά την προσέλευσή τους στο Μουσείο με την στάση τους να αλλάζει ριζικά και στο τέλος να μην θέλουν να φύγουν. Οι μαθητές μας δηλώσαν πόσο τους αιφνιδίασε αυτή η αλλαγή στάσης : «στην αρχή φοβόμουν αλλά μετά πέρασα πολύ ωραία», «στην αρχή φοβόμουν λίγο, όμως όταν άρχισα να συνεργάζομαι με αυτά τα παιδιά κατάλαβα πόσο καλοσυνάτα είναι», «το πόσο ενδιαφέροντα πράγματα κάναμε και μάθαμε», «τίποτα, εκτός λίγο στην αρχή που τους είδα αλλά μετά τους συνήθισα», «φοβήθηκα στην αρχή αλλά όταν τους γνώρισα μου άρεσε πολύ», «νόμιζα πως θα είναι δύσκολο ενώ δεν ήταν», «είχα λίγο άγχος στην αρχή αλλά τίποτα», «περίμενα ότι θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να συνυπάρξω με άτομα με ειδικές ανάγκες», «που δεν ένιωσα οίκτο ή λύπη για τα άτομα αυτά όσο περίμενα να νιώσω», «πίστευα ότι δεν θα είναι τόσο ωραία, ήταν πολύ καλύτερα από ότι περίμενα», «μου έκανε εντύπωση ότι στο τέλος μου άρεσε πάρα πολύ».
Έντεκα (11) παιδιά έγραψαν ότι «αιφνιδιάστηκαν από τις ασυνήθιστες δραστηριότητες και την δημιουργική απασχόλησή τους».
Οχτώ (8) παιδιά μόνο εξέφρασαν την έκπληξή τους όταν έμαθαν πόσοι πολλοί άνθρωποι έχουν αναπηρία. Έγραψαν: «με αιφνιδίασε που υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι με αναπηρία», «το ότι το 15% του πληθυσμού έχει κάποια αναπηρία κι όμως εγώ προσωπικά μόνο μία φορά στη ζωή μου είχα συναντήσει κάποιον με ειδικές ανάγκες», «που είδα για πρώτη φορά τόσα πολλά άτομα με αναπηρία μαζί».